Ớt ơi là ớt...!

Thưa ACE:

Suốt tuần qua, Bí Bếp nghe một số ACE cắn ớt kêu rột rột, miếng ớt cay xè mà thơm nồng hòa cùng bao vị mặn, chát, béo, bùi, và ngòn ngọt của thức ăn... để cho cái đầu nó toát mồ hôi chảy từng giọt, nhưng mặc kệ..., miệng húp ta vẫn húp, mồm nhai ta vẫn nhai, hít hà ta vẫn hít hà.. cho đã cái tì vị, chấp luôn sự phản đối của cái dạ dày, theo thể "mưu cầu hạnh phúc trên sự đau khổ + dằn vặt của bản thân" mà một số thành viên HSV đang mê say và chìm đắm hưởng thụ!

Một Số Loại Ớt!

Ớt (bản gốc của tiếng Ăng Lê là Capsicums) mà lắm chúng ta diễn dịch là chili pepper; thực ra chúng ta chỉ nên dùng chữ chili cho ớt vì pepper thì chính là nhà họ tiêu; lịch sử nhà họ ớt mà chúng ta đang thưởng thức hiện nay khởi điểm từ sau lúc lão Kha Luân Bố (Columbus) của xứ Tây Ban Nha, xuất hành tìm đến đảo gia vị (hay là Nam Dương chăng?), gần miệt Ấn Độ (thousand spice island?) bằng đường khác hơn là phải đi vòng qua mũi Nam Phi, đồng thời để tránh thế lực thực dân, đế quốc khác (Anh, Pháp, Ý, Hòa Lan, v.v.) trên biển vào cùng thời ... bằng cách đi thẳng về hướng mặt trời mọc ... mờ dân hải hành thời nớ chưa ai dám đi!

Ớt Các Loại!

Chuyện gì đã đến rồi phải đến...; sau khi Kha Luân Bố hạ thổ ở Tân Lục Địa, lão ta và tùy tùng đã thấy số người Ấn bản gốc () địa phương có dùng một loại quả con mà bản dân Aztec gọi là chiltepin đã dùng pha trộn cùng các loại thức ăn của họ (ngót nghét cả 8,000 năm kinh nghiệm ăn ớt), mà giống quả đỏ nhỏ tí nầy có vị cay không thua họ tiêu (pepper) của dân Tây Ban Nha đã mua từ mạn Caucasus tí nào! Bản dân ở đây đã không những dùng ớt trong thức ăn, mà còn dùng chúng để trị một số bệnh như, suyễn, ho, viêm cuống quản, nhức răng, v.v. Thế là lão Kha Luân Bố đã mang cây chiltepin + hạt giống của giống cây chilpetin về lại Tây Ban Nha để gieo trồng mà họ mới đặt tên là chili (có lẽ để dễ gọi hơn), sau nớ giống ớt được xuất sang đảo sương mù và hạt ớt đã theo gót giày xâm lược của đế quốc Anh lan tràn sang châu Phi trước khi chúng được gieo trồng ở châu Á cùng một số loại hoa quả mới khác (như cà chua, bắp, v.v.) có gốc bản từ Tân Lục Địa. Rứa, có lẽ họ ớt đã "xuất hiện" ở xứ ta chỉ non 400 năm là cao?

Ớt Chỉ Thiên!

Ớt dĩ nhiên chúng ta được biết ngoài một số ớt phổ thông như ớt hiểm, ớt chỉ thiên, ớt sừng trâu, ớt chuông, ớt Mễ (để ăn phở), v.v. thật ra, ớt hiện nay sau khi được gây giống, họ ớt đang có trên 200 loại khác nhau (từ khoảng 27 loại chỉ non 200 năm trước đây), xuất phát từ 5 nhóm ớt chính bản! Một số giống ớt khá phổ thông ở Mỹ thì có các giống Tabasco, Pequine, Cayenne, Jalapeno, Santa Fe Grande, và dĩ nhiên chúng ta không thể quên giống Habanera <== vua của họ ớt, mờ nó cay hơn giống ớt hiểm cả ... 10 lần!

Vua Ớt Habanera!

Ớt đã trở thành một thứ gia vị không thể thiếu trong mỗi nhà của chúng ta; người mình, đặc biệt là một số dân miền Trung thường mời khách bằng một câu khá khiêm tốn nhưng hiệu quả như "Đương sẵn bữa ăn và có miếng ớt tươi, bậu (anh, chị, chú, bác...) nán lại dùng chén cơm nha!" Ngay cả chuyện đi tị nạn, vượt biển tìm đường sống, có người vẫn gắng mang theo một ít hạt ớt giống hầu có dịp trồng để ăn cơm (nếu may mắn được thoát chết); Bí Bếp đã đi qua lắm trại tị nạn và thấy ở trại nào bà con tị nạn cũng có trồng cây ớt!

Trồng ớt, có người bảo là phải "mát tay" ớt mới cay! Nhưng có lẽ đó chỉ là giả thuyết hoặc sản phẩm tưởng tượng chăng chứ "ớt nào là ớt chẵng cay... gái nào mà gái chẵng hay ghen chồng nhễ"! Nói thì nói vậy, chứ trồng ớt mờ nó sanh trái không cay, là coi như.. hỏng chìa; bên nhà Bí Bếp còn nhớ, ngoài xin được giống ớt cay (dạng ớt chỉ thiên, ớt hiểm ,v.v.); có người còn cẩn thận vun bón bụi ớt bằng phân gà... để bảo đảm nồng độ cay của ớt!

Bàn đến độ cay, bên Mỹ, thứ chi họ cũng đo, cũng lường, cũng đếm, cũng sớt, cũng tính, cũng toán chứ không nôm na dạng: "cay xé miệng, cay xé lưởi, cay phù mỏ, cay ná thở, cay xịt khói, cay điếc tai, cay cháy ruột, cay rụng tóc, v.v". Người Mỹ họ dùng Scoville Heat Units để đo nồng độ cay của ớt từ năm 1912 lận; Như Bí Bếp đã thưa, giống ớt chuông (Bell Pepper) là chả cay gì cả, nên chúng bắt đầu từ o độ Scovilles; lên đến ớt the the như Mulato, hoặc Serrano thì chỉ khoảng 1K-4K Scovilles, ớt Mễ (Jalapeno), loại ăn phở thì cay khoảng 25K Scovilles, sang ớt hiểm cay lên khoảng 3 lần (từ 60-75K Scovilles); giống ớt Tabasco cay gấp hai lần ớt hiểm... vào dĩ nhiên giống Habanera, có thể cay từ 5-10 lần ớt hiểm (tùy loại Habanera đỏ, hồng, hay vàng nữa!)

Ớt Hiểm Chín Cây!

Ớt, dĩ nhiên phải cay mới gọi là ớt, tuy nhiên một số giống ớt như ớt chuông, ớt Parika, ớt Mulato, ớt Serrano, thì chúng chả cay tí nào, nên mình có thể dùng để xào nấu, trộn rau sống, nhồi thịt, v.v. cũng khá ngon. Nhắc đến chuyện sớn sát ăn ớt, Bí Bếp nhớ có một cô em họ theo chồng về ở xứ Na Uy vừa đặng mấy năm; năm đầu tiên đến xứ Na Uy, cô ta thi triễn khả năng đảm đang cho anh chồng nễ mặt; có một hôm cô ta đi chợ thấy dân Thổ (người Turkish) bày bán ớt habanera trên các rổ, nom cũng khá hấp dẫn (hình thể giống quả cà chua nho nhỏ); cô ta mua về xào thịt bò (khoảng 1/2 rổ ớt habanera); theo lời kể lại, sau khi cô xào xong, thấy mùi ớt hơi hăng, cô ta gắp một miếng thử trước (chứ không phải ăn vụng), vừa bỏ vào miệng, ngậm nghe khoảng 1/2 khắc, cô ta phóng luôn ra ngoài đường hét to ... cầu cứu ... trong lúc thằng chồng "phải gió" cười ngất và mỉa mai: "không biết mà bày đặt tài lanh"!

Ớt, như ACE đã thấy, chúng có đủ màu sắc và đủ hình thể nữa,; có loại chúng nhỏ li ti, như trái giấy (loại ớt Pequin) cho đến hình ớt hiểm, cong như sừng trâu, tròn như cà (habanera) , hoặc bự như ớt chuông, v.v. Ớt không chỉ đặc thù dùng chung với thức ăn, mà ớt còn dùng trong kỹ nghệ, và ngay cả dùng để làm vũ khí nữa; ngoài lựu đạn cay, đồ xịt (dạng mace) để phòng phân cho một số cãnh sát, v.v.; ở trong nước, chắc có người đã từng chứng kiến cảnh một số cô, bà đánh nhau bằng... muối ớt bọc vải, nắm xát vào mặt, vào mắt, và nắm tóc nạn nhân mà ... đẫn! Có ai đã từng "đâm" ớt mà bị ớt văng vào mắt, có lẽ mới cảm thông đặng nỗi đau khổ của một số nạn nhân đã kể trên!

Loại Ớt Dân Ta ở Texas Trồng!

Một khi có dịp đi xa, Bí Bếp đều hỏi xin hạt giống ớt cay, mang về để dành; Hè qua, Bí Bếp có ghé chòi Voi, ớt nhà bác Voi ở Dallas cũng khá cay; cay ngang ngữa cùng ớt của một anh bạn khác (lão Xuồng Lủng); ớt bà con mình trồng ở Cali cũng cay tới chỉ; ớt không những cay mà còn thơm nữa; có món ăn (thường là các món luộc), chúng ta chỉ chấm sơ cùng ớt cay xè mà thơm nồng, pha cùng chút mắm ngon (nhất là mắm nhỉ); mùi cay của ớt tươi hòa cùng hương mắm ngon..., quyện vào miếng thịt non... ối giời... mình mới cảm thấy mình vẫn còn là người Việt Nam.. to the bone!

Ớt Piquins Mà Bí Bếp Thích Nhất!